TP.HCM – IELTS tại Việt Nam từng là kỳ thi chuẩn hóa dành cho người có nhu cầu du học và làm việc tại nước ngoài. Nhưng nay, chứng chỉ này đã trở thành tấm hộ chiếu cho hành trình vào đại học và phát triển nghề nghiệp trong nước. Tuy nhiên, khi IELTS tại Việt Nam trở thành mục tiêu sớm của hàng chục nghìn học sinh phổ thông, cùng là yêu cầu bắt buộc với người đi làm, hệ lụy của việc học để thi thay vì học để dùng đang ngày một rõ ràng.
IELTS tại Việt Nam và làn sóng xét tuyển đại học bằng chứng chỉ quốc tế
Theo các thống kê chưa chính thức, số lượng chứng chỉ IELTS được cấp tại Việt Nam có thể đã vượt mốc 1 triệu – một con số ấn tượng phản ánh sự bùng nổ về nhu cầu học và thi tiếng Anh.
Từ năm 2017 đến nay, IELTS tại Việt Nam đã trở thành tiêu chí tuyển sinh của nhiều trường đại học, với số lượng đã tăng vọt, từ vài đơn vị đến hơn 100 trường trên cả nước. Trong đó, những đại học top đầu như Kinh tế Quốc dân, Y Hà Nội, Bách Khoa TP.HCM đều dành từ 5% đến 45% chỉ tiêu cho các phương thức xét tuyển có sử dụng chứng chỉ tiếng Anh quốc tế.
Tại Đại học Kinh tế Quốc dân, năm 2023, có đến 11.000 hồ sơ xét tuyển nộp kèm IELTS tại Việt Nam – cao gấp 4 lần so với năm đầu tiên áp dụng phương thức này. Một số trường THPT thậm chí tuyển thẳng vào lớp 10 nếu học sinh đạt IELTS từ 5.5 trở lên.
Sự bùng nổ luyện thi IELTS từ phổ thông đến người đi làm
Xu hướng học IELTS từ sớm khiến các trung tâm luyện thi IELTS tại Việt Nam mọc lên với tốc độ chóng mặt. Các lớp học thêm mọc lên dày đặc, từ nhóm nhỏ tại nhà đến trung tâm cao cấp với mức học phí đa dạng.
Một phụ huynh tại Hà Đông chia sẻ đã mời giáo viên về dạy nhóm con gái mình từ lớp 10, vì “chỉ cần đạt 6.5 là vừa miễn thi tốt nghiệp vừa có lợi thế trong xét tuyển đại học”. Ở TP.HCM, số thí sinh được miễn thi tiếng Anh tốt nghiệp vì có chứng chỉ ngoại ngữ tăng 133% chỉ trong một năm, từ gần 3.400 lên gần 7.900 em (2021 – 2022).
Không dừng lại ở khối phổ thông, nhu cầu học IELTS tại Việt Nam ở người trưởng thành cũng tăng đáng kể. Với họ, IELTS được coi là cánh cửa mở ra các cơ hội nghề nghiệp, tăng thu nhập hoặc khẳng định năng lực chuyên môn. Các trung tâm ngoại ngữ ghi nhận tỷ lệ học viên đi làm chiếm tới 30 – 40%, trong đó nhiều người đầu tư học dài hạn từ 6 tháng đến 1 năm, bất chấp áp lực chi phí.
Mặt trái của việc luyện thi IELTS đại trà: Mất kỹ năng thật
Tuy nhiên, làn sóng thi cử này tại Việt Nam cũng kéo theo không ít hệ lụy. Khi IELTS tại Việt Nam trở thành “tấm vé vàng” để vào đại học, miễn thi tốt nghiệp, hay làm đẹp hồ sơ việc làm, nhiều học sinh và người đi làm rơi vào trạng thái học vì áp lực hơn là học vì nhu cầu sử dụng thật sự. Họ dành phần lớn thời gian để luyện mẹo IELTS, học tủ, ghi nhớ mẫu câu thay vì phát triển khả năng phản xạ và giao tiếp thực tế bằng tiếng Anh.
Đặc biệt, việc luyện thi IELTS đại trà trong các lớp đông người, nơi học viên được “luyện công thức” đang khiến IELTS tại Việt Nam dần bị hiểu sai bản chất. Thay vì là một công cụ kiểm tra năng lực sử dụng ngôn ngữ toàn diện, kỳ thi này bị rút gọn thành một cuộc chạy đua điểm số. Sau khi đạt được band điểm như kỳ vọng, nhiều người không thể duy trì kỹ năng tiếng Anh. Họ gặp khó khi viết email chuyên nghiệp, trình bày ý tưởng trong các buổi họp quốc tế hoặc xử lý tình huống bằng tiếng Anh trong môi trường công sở.
Các chuyên gia giáo dục tại Việt Nam cảnh báo rằng: “Một điểm số tốt không đồng nghĩa với khả năng thích nghi trong môi trường toàn cầu, càng không đảm bảo người học có thể sử dụng tiếng Anh trong công việc thực tế.” Đây là một thách thức lớn nếu IELTS tại Việt Nam tiếp tục được khai thác theo hướng ngắn hạn và chạy theo thành tích.
Nếu không có sự điều chỉnh chiến lược học từ luyện thi sang phát triển kỹ năng thực tế, người học tại Việt Nam rất có thể sẽ rơi vào vòng luẩn quẩn: đầu tư nhiều tiền bạc và thời gian cho chứng chỉ, nhưng lại thiếu nền tảng ngôn ngữ đủ mạnh để hội nhập và phát triển sự nghiệp trong môi trường toàn cầu.
Xu hướng học IELTS bền vững: Kết hợp luyện thi và sử dụng thực tế
Để giải quyết tình trạng học để thi nhưng không dùng được, nhiều người đã chuyển sang lộ trình học IELTS cá nhân hóa, chú trọng sử dụng thực tế trong công việc và đời sống. Trong đó, mô hình học 1 kèm 1, giáo trình linh hoạt, và đánh giá tiến độ thường xuyên đang được ưa chuộng.
Thay vì chỉ tập trung vào bài thi, người học ngày càng quan tâm đến các kỹ năng chuyên môn như viết email, thuyết trình, đàm phán và phản biện – tất cả đều bằng tiếng Anh. Đây là sự thay đổi cần thiết, bởi tiếng Anh không chỉ phục vụ mục tiêu thi cử mà còn là phương tiện để hội nhập, giao tiếp và phát triển nghề nghiệp.
Tại TP.HCM, trung tâm ngoại ngữ Power English phát triển chương trình IELTS POWER – kết hợp luyện thi và ứng dụng thực tiễn. Học viên có thể chọn giáo viên Việt Nam hoặc bản ngữ, được thiết kế lộ trình riêng và đánh giá tiến bộ liên tục. Đặc biệt, chương trình cho phép trả góp học phí 0% qua VIB hoặc Sacombank, hỗ trợ người học dài hạn không lo áp lực tài chính.
Ngoài ra, Power English còn cung cấp các khóa học cá nhân hóa theo từng mục tiêu cụ thể, từ học sinh muốn du học đến người đi làm cần nâng cao kỹ năng tiếng Anh chuyên ngành. Việc học được thiết kế phù hợp với lịch trình, khả năng và nhu cầu cá nhân, giúp người học đạt hiệu quả tốt hơn.
Học để thi, để có những cơ hội mới một cách nhanh chóng là cần thiết. Nhưng nếu bạn thực sự muốn bước ra thế giới, muốn dùng tiếng Anh như một công cụ để học tập, làm việc, và phát triển bản thân trong môi trường toàn cầu, thì bạn cần học để sử dụng. Khi đầu tư đúng cách, đúng thời điểm, tiếng Anh không chỉ giúp bạn đạt chứng chỉ mà còn mở ra những cánh cửa không giới hạn, từ học bổng, công việc quốc tế đến những mối quan hệ giá trị và trải nghiệm sống phong phú.
Hãy học IELTS như một hành trình nâng cấp bản thân, không phải như một cuộc đua điểm số. Và hãy để mỗi giờ học, mỗi kỹ năng rèn luyện trở thành một bước tiến vững chắc trên con đường hội nhập. Khi bạn có được năng lực thật sự, tấm chứng chỉ chỉ còn là phần thưởng phụ, không còn là áp lực.
